ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ
Πώς γίνεται αυτός ο αξιολάτρευτος άγγελος να μετατρέπεται κατά την απουσία σας στον μεγαλύτερο καταστροφέα της κινητής σας περιουσίας;
Η καταστροφική συμπεριφορά του σκύλου δεν έχει πάντα συγκεκριμένα συμπτώματα και η πηγή της συχνά ποικίλλει. Ωστόσο, τα προβλήματα αυτού του είδους περιγράφονται με ακρίβεια από το γενικό κλινικό χαρακτηρισμό «άγχος του αποχωρισμού». Για να αντιμετωπιστεί με επιτυχία, είναι απαραίτητη η συμβολή ενός κτηνιάτρου εξοικειωμένου με ανάλογα προβλήματα, αλλά και η υιοθέτηση μιας νέας στάσης από όλη την οικογένεια.
Κρατήστε την ψυχραιμία σας
Ο σκύλος είναι εντελώς φυσιολογικός όταν ο ιδιοκτήτης του είναι παρών, αν και έχει την τάση να είναι εντελώς προσκολλημένος σε αυτόν, παίρνοντάς τον από πίσω όπου κι αν πάει. Οι ιδιοκτήτες συνήθως χαρακτηρίζουν αυτούς τους σκύλους «ευγενικούς». Όταν όμως τους αφήνουν μόνους, γίνονται τελείως διαφορετικοί: ουρλιάζουν, αφήνουν παντού το «στίγμα» τους, καταστρέφουν τις πόρτες.
Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου κάποια άτομα αναπτύσσουν δραστηριότητες που θεωρούνται υποκατάστατα: για παράδειγμα, γλείφουν τα πόδια τους σε τέτοιο βαθμό που εμφανίζουν σοβαρά τραύματα. Σύνηθες φαινόμενο για τους κτηνιάτρους αποτελεί η άφιξη ιδιοκτητών που η υπομονή τους έχει εξαντληθεί και που δηλώνουν έτοιμοι να αποχωριστούν το σκύλο τους, είτε γιατί έχει προκαλέσει σημαντικές υλικές ζημιές (και δεν γνωρίζουν πώς να τον κάνουν να σταματήσει) είτε γιατί οι γείτονες παραπονιούνται για τα ασταμάτητα ουρλιαχτά του.
Και η αντίδραση του ιδιοκτήτη είναι πάντα η ίδια: «Κάθε φορά που επιστρέφω ξέρει ότι έχει κάνει κάτι κακό». Στην πραγματικότητα, όμως, ο σκύλος δεν «ξέρει» τίποτα. Αν κάθεται μαζεμένος σε μία γωνιά του σπιτιού, που μόλις πριν λίγα λεπτά είχε «αναποδογυρίσει» ή αν υιοθετεί μια στάση που δηλώνει υποταγή, είναι γιατί ξέρει ότι θα φάει ξύλο. Και αυτή ακριβώς είναι η συμπεριφορά που θα πρέπει να αποφεύγεται γιατί επιβαρύνει την κλινική διάσταση της νόσου.
Σχέσεις εξάρτησης
Τα αίτια του άγχους του αποχωρισμού πρέπει να αναζητηθούν στην εκπαίδευση που δέχεται το ζώο. Φυσιολογικά, όταν το κουτάβι φεύγει από το εκτροφείο στην ηλικία των 6-8 εβδομάδων, θα «αντικαταστήσει» τη μητέρα του με ένα «υποκείμενο αφοσίωσης»: αυτό θα είναι το άτομο που τον ταΐζει ή ασχολείται περισσότερο μαζί του. Αντίθετα, αυτό το «υποκείμενο αφοσίωσης» δεν υπάρχει σε μία αγέλη άγριων ζώων: όσο ο σκύλος μεγαλώνει απορρίπτεται όλο και πιο βίαια από τη μητέρα του και πολύ γρήγορα γίνεται αυτόνομο.
Σε αυτό το σημείο κάνουμε το πρώτο μας λάθος, με το να ανταποκρινόμαστε ασταμάτητα στις απαιτήσεις του κουταβιού. Έτσι αναπτύσσεται μια υπερ-αφοσίωση, που προετοιμάζει το έδαφος για το άγχος του αποχωρισμού καθώς το ζώο δεν μπορεί να αντέξει την απουσία του ατόμου που υποκαθιστά τη μητέρα του.
Με την ίδια έλλειψη πρόθεσης, αλλά και γνώσεων γίνονται και άλλα λάθη: Θεωρώντας «ντροπή» και νιώθοντας ενοχές με το να αφήνουμε τον αγαπημένο μας φίλο μόνο του στο σπίτι, υιοθετούμε «ιεροτελεστίες αποχώρησης» του τύπου «Κάτσε φρόνιμος, η μαμά θα γυρίσει γρήγορα…», σκύβοντας προς το μέρος του με ύφος γεμάτο τύψεις.
Ο σκύλος, βέβαια, δεν καταλαβαίνει τις λέξεις που χρησιμοποιούμε, αλλά συλλαμβάνει απόλυτα το «μη λεκτικό» -δηλαδή την ανησυχία και το άγχος μας, όπως εκδηλώνονται μέσα από τις κινήσεις και την έκφρασή μας. Πολύ σύντομα, ο σκύλος θα καταλαβαίνει το ίδιο καλά και άλλα προειδοποιητικά σημάδια της αναχώρησης του ιδιοκτήτη, όπως το θόρυβο των κλειδιών ή την κίνηση που κάνει όταν φοράει το παλτό του. Ας φανταστούμε στη συνέχεια τις «ιεροτελεστίες της επιστροφής», που μπορεί να είναι δύο ειδών.
Αν βλέποντας τις ζημιές μαλώνουμε ή χτυπάμε το σκύλο, η κατάσταση θα χειροτερεύσει γιατί απλούστατα το ζώο θα συνδέει την επιστροφή του ιδιοκτήτη του με το μάλωμα. Ζώντας το περιστατικό που θα ακολουθήσει, ο σκύλος «δεν θυμάται» το χαλασμό που έχει προκαλέσει, όντας σε μια κατάσταση ολοκληρωτικού πανικού.
Άλλοι πιο ανεκτικοί ιδιοκτήτες επιτρέπουν στο σκύλο τους να αναπτύσσει μια συμπεριφορά υπερδιέγερσης και υπερκινητικότητας, που εμποδίζει ακόμη περισσότερο την επιβολή.
Βοήθεια από όλη την οικογένεια
Με τις οδηγίες των ειδικών, η αγωγή εφαρμόζεται σε δύο πλαίσια. Ενδείκνυται η χορήγηση κάποιων αγχολυτικών, τα οποία πρέπει να χρησιμοποιούνται σε στενή συνεργασία με το γιατρό και πάντα μετά από βέβαιη διάγνωση. Επιτρέπουν να έχουμε πιο γρήγορη βελτίωση, όμως πρέπει να συνδυάζονται απόλυτα με μια πολύπλευρη θεραπεία συμπεριφοράς.
Το πρώτο μέρος της ονομάζεται «θεραπεία απεξάρτησης». Στην πραγματικότητα, αναπαράγουμε αυτό που θα έπρεπε να είχε συμβεί αν το κουτάβι είχε παραμείνει με τη μητέρα του –φυσικά με λιγότερο βίαιο τρόπο. Επιχειρούμε να διασπάσουμε τον αποκλειστικό δεσμό αφοσίωσης με το ένα ή τα δύο άτομα, καθιερώνοντας έναν άλλο δεσμό με όλη την οικογένεια.
Το νέο υποκείμενο αφοσίωσης όχι μόνο θα πρέπει να αγνοήσει ολοκληρωτικά και σταθερά τις απαιτήσεις του σκύλου, δίνοντάς του συγκεκριμένες οδηγίες, αλλά και θα πρέπει να είναι πάντοτε η πηγή κάθε επικοινωνίας (όποια κι αν είναι αυτή).
Αποφύγετε τις ιεροτελεστίες
Παράλληλα προσπαθούμε να καταργήσουμε τις ιεροτελεστίες κατά την αναχώρηση και την επιστροφή. Οι αναχωρήσεις πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ανώδυνες και να γίνονται αγνοώντας εντελώς το σκύλο, να μην τον κοιτάμε και να μην του μιλάμε. Το ίδιο κάνουμε και κατά την επιστροφή: απόλυτη αδιαφορία. Η επικοινωνία μαζί του δεν ξαναρχίζει παρά μόνο όταν ο σκύλος έχει ηρεμήσει εντελώς.
Ταυτόχρονα, αγνοούμε τυχόν ζημιές που είναι καλύτερο να επιδιορθώνουμε ή να καθαρίζουμε, όταν το ζώο δεν είναι παρόν. Συνδέοντας τις δύο τεχνικές, τη φαρμακευτική και τη συμπεριφορική, τα αποτελέσματα είναι συχνά πολύ άμεσα και μας βοηθούν να αποφύγουμε εκείνες τις τρομερές τύψεις που μας βασανίζουν, όταν πρέπει να αποχωριστούμε έναν σκύλο –κατά τα άλλα- τόσο στοργικό και ευγενικό.
