ΑΠΟΡΤ – ΘΗΡΑΜΑΤΟΦΟΡΑ ΣΚΥΛΙΑ
Όλα τα στοιχεία, για μία σωστή και αξιόπιστη εκπαίδευση ενός θηραματοφόρου σκύλου.
Η εκπαίδευση ενός θηραματοφόρου είναι πολύ διαφορετική από αυτή ενός σκύλου φέρμας καθώς αποκλειστικός προορισμός τού θηραματοφόρου, είναι να φέρνει τα θηράματα. Το ένστικτο αυτό υπάρχει σχεδόν σε όλα τα θηραματοφόρα, από πολύ νεαρή ηλικία. Με τη βοήθεια των ειδικών θα σας δώσουμε όλα τα στοιχεία, για μία σωστή και αξιόπιστη εκπαίδευση ενός θηραματοφόρου σκύλου.
Το ιδανικό «απόρτ»
Ένας κυνηγετικά ολοκληρωμένος σκύλος πρέπει οπωσδήποτε να ξέρει να απορτάρει σωστά… Δηλαδή, όχι μόνο να φέρνει κατευθείαν στον κυνηγό και να του δίνει το θήραμα ή οποιοδήποτε αντικείμενο μεταφέρει, και να το κάνει σύμφωνα με τους κανόνες του κυνηγίου ως αθλήματος, αλλά και να το παραδίδει σε καλή εξωτερική εμφάνιση και σε κατάσταση που δεν μειώνει τη θηρευτική του αξία, ούτε προκαλεί προβλήματα στο μαγείρεμα του κρέατός του.
Η μεταφορά ενός αντικειμένου είναι μία φυσική ιδιότητα του σκύλου, την οποία παρατηρούμε από πολύ μικρή ηλικία και όταν τη διαπιστώσουμε στο κουτάβι μας, πρέπει να φροντίσουμε να μην εξελιχθεί σε παιχνίδι, αλλά σε υπεύθυνη εργασία. Επίσης, πρέπει να μάθουμε στο σκύλο τους κανόνες του απορταρίσματος, καθώς και να μας φέρνει και το “κρύο θήραμα”, δηλαδή, αυτό που έχει σκοτωθεί αρκετό χρόνο πριν το βρει ο σκύλος και έχει κρυώσει. Μια εργασία που δεν κάνουν χωρίς εκπαίδευση όλοι οι σκύλοι που απορτάρουν, η οποία όμως εξυπηρετεί τον κυνηγό, αλλά αποτελεί και απαραίτητη προϋπόθεση για να πάρει μέρος ένα κυνηγόσκυλο σε κρίσεις σκύλων, με αξιώσεις διάκρισης.
Ακόμα και οι σκύλοι που έχουν το ταλέντο να απορτάρουν “καθαρό” το θήραμα και να το δίνουν στον κυνηγό, χρειάζονται μερικές βελτιώσεις και είναι λίγες οι περιπτώσεις που απορτάρουν χωρίς εκπαίδευση “κρύο θήραμα” ή δεν τους ενοχλεί το τρίχωμα ή το πτέρωμά του, καθώς και η αποκρουστική για τους σκύλους οσμή, που αναδίδουν η αλεπού, τα κορακόμορφα πουλιά, κ.τ.λ. Υπάρχουν, επίσης, ορισμένοι σκύλοι που ανήκουν σε ράτσες φέρμας ή παγανιστών, που δεν θέλουν να απορτάρουν, αλλά για να θεωρηθούν κυνηγετικά ολοκληρωμένοι και να μπορούν να πάρουν μέρος στις κρίσεις κυνηγετικών σκύλων πρέπει να εκπαιδευτούν.
Το απορτάρισμα σε 4 στάδια εργασίας
Οι ειδικοί αναφέρουν ότι η εκπαίδευση ενός κυνηγετικού σκύλου στο απορτάρισμα είναι σκόπιμο να γίνεται σε τέσσερα στάδια εργασίας:
1. Να συνηθίσει ο σκύλος, που δεν απορτάρει καθόλου, να ανέχεται να πιάσει στο στόμα του ένα αντικείμενο που του δίνουμε (π.χ. ένα κομμάτι ξύλου, μια προβιά ζώου, κ.τ.λ.).
2. Να κρατήσει στο στόμα του το αντικείμενο για όσο λογικό χρονικό διάστημα επιθυμούμε.
3. Να το κουβαλήσει σταθερά, χωρίς να το αφήνει και να το ξαναπιάνει.
4. Να σηκώσει το αντικείμενο αυτό, το οποίο μέχρι τώρα του προσφέραμε με το χέρι μας, από το έδαφος, να το κρατήσει κ.τ.λ.
Στην αρχή της εκπαίδευσης αυτής, χρησιμοποιούμε ένα ουδέτερο στην οσμή ή την αφή αντικείμενο, όπως είναι, π.χ., ένα στρογγυλεμένο πεπλατυσμένο κομμάτι ξύλου. Όταν συνηθίσει να δέχεται, χωρίς καμία αντίδραση, το ουδέτερο αυτό αντικείμενο, δοκιμάζουμε την ίδια εργασία με ένα κομμάτι προβιάς (κατά προτίμηση ενός λαγού ή κουνελιού), κατόπιν με ένα ολόκληρο “κρύο θήραμα” και τέλος με ένα φρεσκοσκοτωμένο ζεστό θήραμα.
Το έμφυτο χάρισμα των σκύλων
Οι σκύλοι που ανήκουν σε ράτσες φέρμας ή ράτσες παγανιστών δείχνουν, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων, από κουτάβια την έμφυτη τάση τους να πιάνουν στο στόμα διάφορα μικροαντικείμενα και να τα κουβαλούν εδώ και εκεί ή να σέρνουν μεγαλύτερα αντικείμενα, περήφανα και επιδεικτικά, όπως κομμάτια υφάσματος ή παπούτσια. Αν, λοιπόν, από τη μικρή αυτή ηλικία τούς καλλιεργήσουμε μεθοδικά την ιδιότητά τους αυτή, δεν θα συναντήσουμε δυσκολίες αργότερα – που θα έχουν μάθει να εκτελούν και ορισμένα άλλα παραγγέλματα, όπως το “Sit” – να τους διδάξουμε το άψογο απορτάρισμα.
Γι’ αυτό όταν βλέπουμε το κουτάβι μας να κρατά ένα αντικείμενο στο στόμα του, είτε επειδή το βρήκε τυχαία, είτε επειδή εμείς το είχαμε αφήσει επίτηδες κρυφά να πέσει στο πάτωμα, δεν αφήνουμε την ευκαιρία ανεκμετάλλευτη. Καθόμαστε κάτω και με χαρούμενο ύφος του λέμε μερικές φορές “ΑΠΟΡΤ”, ενώ συγχρόνως απλώνουμε παρακλητικά το χέρι μας, προς το μέρος του, λέγοντάς του πάλι “ΑΠΟΡΤ” ή την πολύ καλή ελληνική λέξη “ΦΕΡΤΟ”.
Κάτω από τις συνθήκες αυτές, το κουτάβι θα έρθει προς το μέρος μας και τότε δεν προσπαθούμε να του πάρουμε το αντικείμενο που κρατά, αλλά το χαϊδεύουμε, το επαινούμε και του δείχνουμε ένα μεζέ, που ξέρουμε ότι αγαπά πολύ, και τον ανταλλάσσουμε με αυτό που κρατά στο στόμα του, λέγοντάς του συγχρόνως, μερικές φορές σιγά, αλλά καθαρά, “ΑΠΟΡΤ”. Τις επόμενες μέρες αφήνουμε, μερικές φορές κάθε μέρα, κάποιο αντικείμενο -όπως ένα κομμάτι ξύλο, ένα λαγοπόδαρο, μια ξεραμένη φτερούγα- να πέσει στο πάτωμα, χωρίς να το αντιληφθεί το κουτάβι και μόλις το βρει επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία.
Αυτό δεν πρέπει να γίνεται συνέχεια, αλλά σε αραιά διαστήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, για να διατηρείται έντονο το ενδιαφέρον του κουταβιού. Ποτέ, όμως, δεν επιτρέπεται σε έναν αρχάριο σκύλο στην εκμάθηση του απορταρίσματος, να πετάμε ένα αντικείμενο για να μας το φέρει, γιατί με αυτό τον τρόπο μπορεί να εκλάβει την πράξη ως παιχνίδι και να μην μάθει ποτέ να απορτάρει σταθερά.
Οι πρώτες εξορμήσεις
Όταν διαπιστώσουμε ότι το κουτάβι μας, που είναι 10-12 εβδομάδων, εκτελεί αρκετά σοβαρά το απορτάρισμα αυτό, μέσα στον κλειστό χώρο και μας ακολουθεί με το αντικείμενο στο στόμα, μέσα στους χώρους του σπιτιού, αρχίζουμε να επαναλαμβάνουμε την ίδια διδακτική διαδικασία και στον ανοιχτό χώρο του κήπου ή του αγρού. Ακόμα κι όταν επιστρέφουμε από τον περίπατο, αφήνουμε ένα από τα αντικείμενα, που συνηθίζει να απορτάρει το κουτάβι, να πέσει κρυφά στο έδαφος και το αφήνουμε να το βρει και να μας ακολουθήσει, με το αντικείμενο στο στόμα, μέχρι το σπίτι ή το αυτοκίνητο.
Εκεί, το χαϊδεύουμε πολύ, το επαινούμε και του δίνουμε δύο-τρεις λιχουδιές μαζί, για να του ανταλλάξουμε το αντικείμενο που κρατά στο στόμα. Ποτέ δεν προσπαθούμε να του το πάρουμε με τη βία. Αν το κουτάβι μας, στην ηλικία αυτή, εκτελεί με συνέχεια και αρκετή συνέπεια όλα αυτά που περιγράψαμε, θα πρέπει να πρόκειται για ένα σκύλο με ταλέντο στο απορτάρισμα, γεγονός αρκετά σύνηθες στα καθαρόαιμα άτομα από τις ράτσες φέρμας ή τις ράτσες των παγανιστών και δεν θα μας δυσκολέψει καθόλου για να μάθει να απορτάρει άψογα.
Συγχρόνως με τα γυμνάσματα αυτά του απορταρίσματος, δίνουμε συχνά στο κουτάβι μας να μυρίσει, να δαγκώσει, να τινάξει, και αν θέλει, να κουβαλήσει ολόκληρα πτερωτά και τριχωτά θηράματα, ακόμα και από εκείνα τα είδη που δεν πιάνουν με ευχαρίστηση στο στόμα τους οι σκύλοι, όπως μία καρακάξα, μια κάργια, ένα σκίουρο κ.τ.λ. Έτσι, ο σκύλος, πριν μεγαλώσει και γίνει επιλεκτικός, συνηθίζει να μην δείχνει αργότερα απέχθεια σε διάφορα είδη θηραμάτων.
Επίσης, σε αυτή την ηλικία και κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της εκπαίδευσης του απορταρίσματος, αρχίζουμε να κρύβουμε από το σκύλο ορισμένα από τα θηράματα που έχει ήδη μυρίσει και δαγκώσει και αφήνουμε το κουτάβι να ψάξει, να βρει και να μας τα φέρει, λέγοντάς του πάντα τη λέξη “ΑΠΟΡΤ”. Η εργασία αυτή του κουταβιού είναι πολυσύνθετη και όταν τη φέρνει εις πέρας, το χαϊδεύουμε, κάθε φορά με ιδιαίτερη αγάπη, το επαινούμε και του δίνουμε τη λιχουδιά του.
Το σωστό και ολοκληρωμένο απορτάρισμα
Σε αυτή την ηλικία, ένα κουτάβι μπορεί να αρχίσει να θάβει τα υπολείμματα της τροφής του ή άλλα αντικείμενα. Αυτή η πράξη μπορεί να εξελιχθεί στην κακή συνήθεια να θάβει, αργότερα, τα θηράματα που θα βρίσκει, αλλά αποτελεί και σοβαρό λόγο απόρριψης του σκύλου, στις εξετάσεις ικανότητας των κυνηγετικών σκύλων. Γι’ αυτό πρέπει να επεμβαίνουμε αμέσως, χρησιμοποιώντας ακόμα και τη βίτσα. Για ένα σκύλο, που από κουτάβι εκτελεί όλες αυτές τις εργασίες στο απορτάρισμα, δεν θα υπάρξουν δυσκολίες, αργότερα, να μάθει να απορτάρει άψογα το θήραμα.
Υπάρχουν, όμως, και σκύλοι -ευτυχώς στις καθαρόαιμες ράτσες φέρμας το ποσοστό είναι μικρό- που από κουτάβια δεν ενδιαφέρονται να απορτάρουν, καθώς επίσης και άλλα κουτάβια που κρατούν το αντικείμενο, που πρέπει να φέρουν, για τον εαυτό τους και απομακρύνονται όταν τα πλησιάσεις. Και αυτοί, όμως, οι σκύλοι πρέπει και μπορούν να μάθουν να απορτάρουν άψογα. Με την εργασία τής εκπαίδευσης αυτών, κυρίως, των σκύλων θα ασχοληθούμε στη συνέχεια.
Ο αναγνώστης, όμως, με την περιγραφή των διαφόρων ασκήσεων απορταρίσματος που θα κάνουμε, θα πληροφορείται πώς πρέπει να εργάζεται και ποιες ασκήσεις θα πρέπει να κάνει και στο κουτάβι του, που είναι ταλέντο, για να ολοκληρωθεί η εκπαίδευσή του στο απορτάρισμα.
Οι ειδικοί, πάντως, συνιστούν ότι και τα κουτάβια, που είναι ταλέντα στο απορτάρισμα, πρέπει να διδαχθούν από την αρχή τα βασικά στοιχεία και να περάσουν -πολύ πιο εύκολα, βέβαια, και πολύ πιο γρήγορα- από όλες τις φάσεις της εκπαίδευσης του απορταρίσματος, για να γίνουν έτσι ασφαλείς, σταθεροί και αξιόπιστοι κουβαλητές.
Πώς να εξουδετερώσετε το ένστικτο του παιχνιδιού
Το υλικό του πρώτου εργαλείου, που χρησιμοποιούμε για να μάθει το κουτάβι να το απορτάρει, δεν πρέπει να έχει καμία σχέση με οποιοδήποτε είδος θηράματος -ούτε ένα λαγοπόδαρο, λοιπόν, ούτε κάποιο πτερωτό θήραμα- αλλά κάποιο ουδέτερο υλικό, όπως είναι το ξύλο ή το χαρτόνι. Με τον τρόπο αυτό, λένε οι ειδικοί, εξουδετερώνουμε το ένστικτο του σκύλου να παίζει με τα θηράματα που πιάνει και έτσι κάνουμε το κουτάβι μας περισσότερο συγκεντρωμένο στην εργασία του.
Εκπαίδευση με τεχνητά θηράματα
Το πρώτο εργαλείο που χρησιμοποιούμε, για να εκπαιδεύσουμε ένα κουτάβι και γενικά ένα σκύλο στο απορτάρισμα, είναι συνήθως ένα κομμάτι ελαφρόξυλου ή ένας χαρτονένιος σωλήνας, μήκους 30 εκ., με τομή περισσότερο οβάλ παρά στρογγυλή, στη μέση του οποίου, δηλαδή εκεί που θα μάθει να το πιάνει ο σκύλος, τυλίγουμε σφικτά και δένουμε γερά ένα κομμάτι πανί, το οποίο κάθε τόσο αλλάζουμε για να είναι καθαρό.
Όταν ο σκύλος μάθει να απορτάρει σταθερά με το απλό αυτό εργαλείο, συνεχίζουμε την εκπαίδευση με το λεγόμενο “λαγόσακο”, ένας σωλήνας από γερό ύφασμα, συνολικού μήκους 40-45 εκ., στη μέση του οποίου περνάμε και στερεώνουμε καλά ένα κυλινδρικό κομμάτι ξύλου, διαμέτρου 5-6 εκατοστών.
Στα δύο άκρα του πάνινου σωλήνα, που κρέμονται δεξιά και αριστερά του κυλινδρικού ξύλου, ράβουμε από ένα φερμουάρ για να μπορούμε να τα γεμίζουμε με διάφορα υλικά, ελαφρότερα στην αρχή, όπως χαρτί ή άχυρο, και βαρύτερα κατά την πρόοδο της εκπαίδευσης, όπως π.χ. με πλαστικά σακουλάκια άμμου. Έτσι, έχουμε ένα εργαλείο που παίρνει το σχήμα ενός σκοτωμένου θηράματος. Όταν προχωρήσει η εκπαίδευση ευνοϊκά, τυλίγουμε το κομμάτι του ξύλου με προβιά λαγού.
Τέλος, για το απορτάρισμα από το νερό, μπορούμε να κατασκευάσουμε το λεγόμενο “ψεύτικο παπί”, το οποίο είναι στις διαστάσεις μιας αναπτυγμένης φθινοπωρινής πρασινοκέφαλης, ώστε να συνηθίσει ο σκύλος στο νερό να ανοίγει περισσότερο το στόμα του, για να πιάσει ογκωδέστερα αντικείμενα.
Το εργαλείο αυτό κατασκευάζουμε από μία πλάκα αφρολέξ, 35Χ35 εκ. ή λίγο μεγαλύτερη, την τυλίγουμε ρολό και τη βάζουμε σε μία αναλόγου μεγέθους νάιλον σακούλα, ώστε να μπαίνει σφηνωτά, τη δένουμε στεγανά και σχηματίζουμε έτσι ένα μπουμπάρι, που επιπλέει καλά στο νερό. Μπορούμε επίσης, όταν προχωρήσει η εκπαίδευση, να ράψουμε στο μπουμπάρι αυτό μερικές φτερούγες πάπιας. Όλα αυτά τα εργαλεία πρέπει να τα διατηρούμε καθαρά και απαλλαγμένα από διάφορες έντονες οσμές, όπως είναι η μυρωδιά της βενζίνης ή διάφορες άλλες, που δημιουργούνται από τη βρομιά ή την πολυκαιρία.
Η φάση της ανεκτικότητας
Σε αυτή τη φάση της εκπαίδευσης, ο σκύλος πρέπει να ανέχεται να κρατά μέσα στο στόμα του ένα αντικείμενο που του σπρώχνουμε, λέγοντάς του συγχρόνως “ΑΠΟΡΤ”. Όσο κι αν αυτό φαίνεται περίεργο, υπάρχουν σκύλοι που αρνούνται να το κάνουν και πρέπει να αρχίσουμε την εκπαίδευση με την εργασία αυτή.
Και αυτή η φάση της εκπαίδευσης ξεκινά από τη στάση “ΖΙΤΣ”: στεκόμαστε δίπλα στο σκύλο και στο ένα χέρι κρατάμε το, πεπλατυσμένο λίγο, ρολό του χαρτονιού ή το ξύλο και με το άλλο πιάνουμε σταθερά (προσοχή, όχι απότομα) από το πάνω μέρος το ρύγχος του σκύλου, και με τα δάχτυλα ανοίγουμε λίγο τα σαγόνια του και σπρώχνουμε μαλακά και όχι πέρα από τους κυνόδοντες, το αντικείμενο που κρατάμε.
Συγχρόνως, λέμε μερικές φορές “ΑΠΟΡΤ”, αλλά συνεχίζουμε να πιέζουμε λίγο την κάτω σιαγόνα του σκύλου, σε μια προσπάθεια να κρατήσει το αντικείμενο, λέγοντάς του κατά διαστήματα “ΑΠΟΡΤ”. Αν βλέπουμε ότι ο σκύλος αρνείται να το κρατήσει, πριν το πετάξει, του λέμε γρήγορα “δώστο” και του το παίρνουμε. Είτε, όμως, ανεχθεί ο σκύλος να κρατήσει το αντικείμενο είτε όχι, εμείς επαναλαμβάνουμε αρκετές φορές την άσκηση από την αρχή και με την ίδια πάντα σειρά.
Δουλέψτε μεθοδικά ως εξής…
Στην εκτέλεση της άσκησης αυτής, οι διάφοροι σκύλοι συμπεριφέρονται κατά διαφορετικό τρόπο. Οι νεαροί σκύλοι, που από μικρά κουτάβια έχουν συνηθίσει να πιάνουν, να κουβαλούν ή και να φέρνουν διάφορα αντικείμενα, δεν έχουν κανένα πρόβλημα και γι’ αυτά η βασική εκπαίδευση του απορταρίσματος είναι περισσότερο άψογης εκτέλεσης της άσκησης αυτής, σύμφωνα με τους κανονισμούς των κρίσεων για κυνηγετικά ολοκληρωμένους σκύλους.
Η εκπαίδευση, όμως, των άλλων σκύλων με τα οποία δεν ασχοληθήκαμε καθόλου όταν ήταν κουτάβια, χρειάζεται πολλή υπομονή και σχολαστική επανάληψη της άσκησης, χωρίς εκνευρισμούς και πάντα, όταν τελειώνει η άσκηση επιτυχώς, χαϊδεύουμε και επαινούμε το σκύλο. Πάντως, δεν υπάρχει περίπτωση, αν εργαζόμαστε μεθοδικά, να μην μάθει ο σκύλος να απορτάρει άψογα. Συνήθως, για να μάθει να παίρνει και να κρατά στο στόμα του ένα αντικείμενο που του κρατάμε μπροστά του, δεν χρειάζονται περισσότερες από δύο εβδομάδες, με καθημερινή και τρεις φορές τουλάχιστον άσκηση την ημέρα.
Η σωστή στιγμή της ανταλλαγής
Κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης της φάσης αυτής της άσκησης, ο εκπαιδευτής παραμένει δίπλα στο σκύλο, καθώς η παρουσία του αυτή, στην αρχή της μάθησης, τον επηρεάζει θετικά. Όταν ο σκύλος συνηθίσει να ανέχεται και να κρατά το αντικείμενο στο στόμα του, για τόσο μόνο διάστημα όσο περίπου χρειάζεται, για να του επαναλάβουμε αργά αργά 3-4 φορές τη λέξη “ΑΠΟΡΤ”, ανταλλάσσουμε το αντικείμενο που κρατά με μια λιχουδιά, λέγοντας συγχρόνως “ΔΩΣΤΟ”. Αν το επιτύχουμε αυτό, έχουμε κάνει ένα πολύ μεγάλο βήμα προς την ολοκλήρωση της άσκησης “ΑΠΟΡΤ”, διότι βλέπουμε ότι ο σκύλος και ανέχεται το αντικείμενο και το κρατά στο στόμα του για ένα, έστω και μικρό, χρονικό διάστημα, το οποίο σιγά-σιγά, με την καθημερινή άσκηση, θα παρατείνουμε.
Έτσι, προοδευτικά μπορούμε πια να το διδάξουμε να κουβαλά το αντικείμενο και να μας ακολουθεί. Βάζουμε, λοιπόν, το σκύλο, δεμένο πάντα στο λουρί, στη στάση “ΖΙΤΣ”, του δίνουμε να κρατήσει το αντικείμενο, λέγοντάς του μερικές φορές “ΑΠΟΡΤ”, και μετά κάνουμε 2-3 βήματα πίσω, με το βλέμμα πάντα πάνω στο σκύλο και τον παροτρύνουμε σιγά να μας ακολουθήσει, λέγοντάς του μερικές φορές “ΕΛΑ”. Αν ο σκύλος μάς ακολουθήσει, έστω και για λίγα βήματα, η επιτυχία για αρχή είναι μεγάλη και τότε σκύβουμε, το χαϊδεύουμε, τον επαινούμε και, λέγοντάς του “ΔΩΣΤΟ”, ανταλλάσσουμε το αντικείμενο με μια λιχουδιά.
Απόρτ από το έδαφος
Όταν ο σκύλος συνηθίσει να κάνει αρκετά βήματα στον κλειστό πάντα χώρο, δοκιμάζουμε να πάμε μαζί “ΜΠΕΪ ΦΟΥΣ”, να ανέβουμε και να κατέβουμε τη σκάλα του σπιτιού, και αν όλα πηγαίνουν καλά για αρκετές ημέρες, βγαίνουμε έξω από το σπίτι και δοκιμάζουμε να πηδήξουμε μαζί διάφορα εμπόδια ή χαντάκια.
Μέχρι το σημείο αυτό της άσκησης, ο σκύλος έχει μάθει να παίρνει το αντικείμενο που του προσφέρεται από το χέρι του εκπαιδευτή. Στη συνέχεια, πρέπει να το παίρνει και από το έδαφος και, μάλιστα, μόνο κατόπιν του παραγγέλματος “ΑΠΟΡΤ”. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, ακόμα και για τους σκύλους που δεν μας δημιουργούν δυσκολίες στην εκμάθηση του “ΑΠΟΡΤ”, ο σταδιακός και σχολαστικός τρόπος διδασκαλίας συντελεί στην ακόμη αρτιότερη εκτέλεση της άσκησης και αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία για τη συμμετοχή του σκύλου σε εξετάσεις ικανότητας.
Για να μάθει ο σκύλος να εκτελεί τη φάση αυτή της άσκησης, αρχίζουμε να του προσφέρουμε το αντικείμενο, από όλο και χαμηλότερη θέση, και τελικά το αφήνουμε μπροστά του, πάνω στο έδαφος και με τεντωμένο το δείκτη του δεξιού μας χεριού, του λέμε “ΑΠΟΡΤ”. Ο σκύλος πρέπει να πάρει το αντικείμενο και να το κρατήσει στο στόμα του, μέχρι να του πούμε να μας το δώσει.
Μεγαλώνοντας την απόσταση
Όταν ο σκύλος μάθει να εκτελεί άψογα, σταθερά και για μερικές τουλάχιστον ημέρες αυτή τη φάση της άσκησης, πιάνουμε το λουρί, με το οποίο είναι πάντα δεμένος, αφήνουμε το αντικείμενο μπροστά του πάνω στο έδαφος, πηγαίνουμε 2-3 βήματα πίσω, με το βλέμμα πάντα πάνω στο σκύλο, και από την απόσταση αυτή του δίνουμε το παράγγελμα “ΑΠΟΡΤ”.
Ο σκύλος πρέπει να πιάσει το αντικείμενο και να μας το φέρει, να πάρει τη στάση “ΖΙΤΣ” και να μας το δώσει. Αφού μάθει να εκτελεί σταθερά και αυτή τη φάση, το δένουμε με το μακρύ λουρί και σταδιακά, κάθε δύο μέρες, αυξάνουμε την απόσταση μέχρι 10 βήματα περίπου.
Στη συνέχεια, δένουμε το σκύλο με το κοντό λουρί, τον αφήνουμε στο πάτωμα στη στάση “ΖΙΤΣ”, μεταφέρουμε το αντικείμενο σε μια απόσταση 10 βημάτων περίπου και το αφήνουμε στο πάτωμα, ώστε να βλέπει τις κινήσεις μας. Κατόπιν, επιστρέφουμε στη θέση, που μας περιμένει ο σκύλος στη στάση “ΖΙΤΣ”, πιάνουμε το λουρί και λέγοντάς του “ΑΠΟΡΤ”, πηγαίνουμε μαζί μέχρι το αντικείμενο και του ξαναλέμε “ΑΠΟΡΤ”. Μόλις το πιάσει, επιστρέφουμε μαζί εκεί όπου ξεκινήσαμε, λέμε στο σκύλο “ΖΙΤΣ”, περιμένουμε λίγο και μετά τον αφήνουμε να μας δώσει το αντικείμενο, περιμένουμε πάλι λίγο και τέλος χαϊδεύουμε και επαινούμε το σκύλο, απαλλάσσοντάς τον έτσι από τη στάση “ΖΙΤΣ”.
Όταν διαπιστώσουμε ότι ο σκύλος μας εκτελεί άψογα και σταθερά αυτή τη φάση της άσκησης, προχωράμε στο επόμενο βήμα: αφήνουμε το σκύλο στη στάση “ΖΙΤΣ”, πηγαίνουμε και αφήνουμε το αντικείμενο σε απόσταση 15-20 βημάτων, επιστρέφουμε και του δίνουμε το παράγγελμα “ΑΠΟΡΤ”. Όταν ο σκύλος έρθει με το αντικείμενο και μας πλησιάσει περίπου στα 2 μέτρα, σηκώνουμε το δείκτη του δεξιού μας χεριού και, συγχρόνως, δίνουμε το παράγγελμα “ΖΙΤΣ”. Τότε ο σκύλος πρέπει να καθίσει και να μας δώσει το αντικείμενο.
Μερικοί κάτοχοι κυνηγετικών σκύλων νομίζουν ότι κάτι κάνουν, αν πετάξουν ένα αντικείμενο σε κάποια απόσταση και ο σκύλος τους πάει να τους το φέρει. Με την πράξη τους, όμως, αυτή στην πραγματικότητα παροτρύνουν, άθελά τους, το σκύλο να παίζει και με τον τρόπο αυτό καταστρέφεται όλη η προσπάθεια πειθάρχησης και μεθοδικής εργασίας.
Άλλωστε και στις εξετάσεις ικανότητας κυνηγετικών σκύλων, ούτε αυτό επιτρέπεται, ούτε επίσης ένας σκύλος, με την τουφεκιά και το πέσιμο του θηράματος, μπορεί με δική του πρωτοβουλία να πάει να το απορτάρει. Όλα αυτά περιλαμβάνονται στους γραπτούς κανόνες του κυνηγετικού αθλήματος.
Μία αγαπημένη και ευχάριστη άσκηση
Έως τώρα ο σκύλος μας έχει διδαχθεί να απορτάρει αντικείμενα με ουδέτερη οσμή, όπως ήταν ο χαρτονένιος κύλινδρος ή το ξύλο. Από εδώ και μπρος θα επαναλάβουμε την εκτέλεση όλων των φάσεων της άσκησης “ΑΠΟΡΤ”, που περιγράψαμε, με την ίδια σειρά, χρησιμοποιώντας μια προβιά λαγού και το “λαγόσακο”, χωρίς να του προσθέσουμε βάρη. Η εκτέλεση των φάσεων θα γίνει με δεμένο πάντα το σκύλο στο λουρί, ενώ για τη φάση του απορταρίσματος από κάποια απόσταση, χρησιμοποιούμε το μακρύ λουρί.
Όταν διαπιστώσουμε ότι ο σκύλος μας εκτελεί άψογα και για μερικές συνεχείς μέρες τις ασκήσεις αυτές, τον αφήνουμε να κινηθεί ελεύθερος, χωρίς το λουρί και καθώς περπατάμε και ο σκύλος κινείται σε κάποια απόσταση μπροστά μας, αφήνουμε να μας πέσει, χωρίς να το αντιληφθεί, ένα γνωστό στο σκύλο αντικείμενο, όπως μια προβιά λαγού, και εξακολουθούμε να βαδίζουμε για 30-40 βήματα ακόμα.
Ύστερα, στεκόμαστε, φωνάζουμε το σκύλο να έρθει κοντά μας, του λέμε να πάρει τη στάση “ΖΙΤΣ” και αμέσως μετά το βάζουμε στο δικό μας “ντορό” και του λέμε “ΨΑΞΕ-ΑΠΟΡΤ”. Ένας σκύλος, που έχει περάσει από μικρός όλες τις δοκιμασίες της εκπαίδευσης που περιγράψαμε, πιάνει και ακολουθεί το ίχνος μας και μας φέρνει οπωσδήποτε, γεμάτο περηφάνια και χαρά, το αντικείμενο που αφήσαμε να πέσει. Οι ειδικοί κυναγωγοί λένε ότι αυτή είναι μια πολύ αγαπητή άσκηση για τους κυνηγετικούς σκύλους και συνιστούν στο καθημερινό μας περίπατο να εκτελούμε 2-3 φορές την άσκηση αυτή, διότι έτσι προσφέρουμε στο σκύλο μας μια ευχάριστη και χρήσιμη απασχόληση.
Όταν ο σκύλος μας συνηθίσει να εκτελεί άψογα και σταθερά, για αρκετές μέρες, την άσκηση αυτή, του δυσκολεύουμε την εργασία τής παρακολούθησης του ίχνους μας, βηματίζοντας σε ζικ-ζακ και διασταυρώνοντας αρκετές φορές τα ίχνη μας, έως ότου φτάσουμε στο σημείο όπου θα αφήσουμε το αντικείμενο που θα βρει και θα απορτάρει.
Και σε αυτό το σημείο, υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά μεταξύ των σκύλων που από κουτάβια έχουν συνηθίσει να μυρίζουν, να πιάνουν και να κουβαλούν νεκρό θήραμα και αυτών που πρέπει τώρα, σε μεγαλύτερη ηλικία, να το συνηθίσουν. Έτσι, για τα μεν πρώτα δεν υπάρχει καμία δυσκολία, ενώ τα άλλα πρέπει να διδαχθούν από την αρχή όλες τις φάσεις της άσκησης, με τον ίδιο τρόπο και την ίδια σειρά που περιγράψαμε ήδη, με το χαρτονένιο κύλινδρο ή το ξύλο.
Κόψτε από την αρχή τις κακές συνήθειες
Μερικοί σκύλοι έχουν την τάση, κατά το κουβάλημα ενός ζωικού αντικειμένου, είτε αυτό είναι μια λαγοπροβιά, ή ένα νεκρό ζώο, να το μασούν ή να το τινάζουν από κάτω προς τα πάνω. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις πρέπει να τους κόψουμε, στη γέννησή της, τη συνήθεια αυτή, γιατί διαφορετικά οι σκύλοι αυτοί αργότερα θα μασούν και θα καταστρέφουν το θήραμα που απορτάρουν.
Οι ειδικοί κυναγωγοί συνιστούν στις περιπτώσεις αυτές, αμέσως μόλις ο σκύλος αρχίζει να μασουλά ή να τινάζει το αντικείμενο που απορτάρει ή απλώς κρατά στο στόμα του, να τον χτυπάμε με το δείκτη του χεριού μας -απότομα, αλλά όχι πολύ δυνατά- στο πάνω μέρος του ρύγχους και προς το μέρος των ρουθουνιών του, λέγοντάς του συγχρόνως “ΑΠΟΡΤ”.
Πώς δημιουργείται το τεχνητό ίχνος
Όλες αυτές οι τελευταίες φάσεις της άσκησης του απορταρίσματος που περιγράψαμε, εκτελούνται στο ύπαιθρο, σε περιοχές, όμως, χωρίς θηράματα που αφήνουν ίχνη και δυσκολεύουν έτσι τους σκύλους να ακολουθήσουν το ίχνος που θέλουμε.
Σιγά-σιγά αρχίζουμε να αλλάζουμε το ίχνος των ποδιών μας με ένα τεχνητό ίχνος κάποιου είδους σκοτωμένου θηράματος και γι’ αυτό καλό είναι να μάθουμε πώς δημιουργείται το ίχνος νεκρού θηράματος, που χρησιμοποιείται και στις εξετάσεις κυνηγετικής ικανότητας σκύλων.
Ως αρχή του τεχνητού ίχνους υπολογίζεται πάντα το σημείο, που υποτίθεται ότι δέχθηκε την τουφεκιά μας το θήραμα και είχε τις δυνάμεις να απομακρυνθεί και να πέσει σε κάποια μικρότερη ή μεγαλύτερη απόσταση. Είναι φυσικό στο σημείο αυτό τα ίχνη να είναι περισσότερων ειδών και εντονότερα, όπως π.χ. τρίχες ή πούπουλα ή αίμα του ζώου που τραυματίστηκε. Γι’ αυτό, στην αφετηρία του ίχνους αφήνουμε λίγες τρίχες ή πούπουλα του ζώου που θα σύρουμε. Για να δημιουργήσουμε το ίχνος, αλείφουμε το έδαφος με λίγο αίμα και τρίβουμε μια-δύο μόνο φορές το θήραμα στη γη. Την αρχή του ίχνους σημαδεύουμε, μπήγοντας ένας κλωνάρι δέντρου μέσα στο χώμα, για να διακρίνεται από μακριά.
Κατάλληλα μέρη για τη δημιουργία τεχνητού ίχνους είναι τα θερισμένα λιβάδια, οι χορταριασμένοι βοσκότοποι και, γενικά, γυμνά εδάφη καλυμμένα από καλό χορτάρι. Δένουμε, λοιπόν, το νεκρό θήραμα με ένα μακρύ σχοινί και το τραβάμε αργά, με τον άνεμο καλύτερα στην πλάτη μας, για 100 μ. περίπου. Ύστερα, λύνουμε το θήραμα από το σχοινί, αφήνουμε πάνω στο ίχνος ένα άλλο ανέπαφο, ίδιου είδους θήραμα, και παίρνουμε το πρώτο μαζί μας.
Μετά, πηδάμε δεξιά ή αριστερά και κάνοντας ένα μεγάλο γύρο, επιστρέφουμε στην αφετηρία του ίχνους. Είναι προτιμότερο το ίχνος αυτό να μην το κάνει ο κάτοχος και οδηγός του σκύλου, καθώς γνωρίζει τη μυρωδιά των πατημάτων του, αλλά κάποιος ξένος. Όταν φτάσουμε στην αφετηρία του ίχνους, δένουμε το σκύλο με το μεσαίου μήκους λουρί (4-6 μ.), τον βάζουμε στο ίχνος, λέγοντάς του “ΨΑΞΕ-ΑΠΟΡΤ” και πηγαίνουμε μαζί με το δεμένο σκύλο, που ακολουθεί το ίχνος, μέχρι το πεσμένο θήραμα. Εκεί, του λέμε πάλι “ΑΠΟΡΤ”, αυτό πιάνει το θήραμα και το κουβαλά μέχρι την αφετηρία του ίχνους.
Τέλος, λέμε στο σκύλο “ΖΙΤΣ”, απλώνουμε το χέρι και μας δίνει το θήραμα και μετά το χαϊδεύουμε, το επαινούμε και του δίνουμε μια λιχουδιά. Η άσκηση αυτή θεωρείται απορτάρισμα από μακρινότερη απόσταση. Όταν διαπιστώσουμε ότι ο σκύλος μας, επί σειρά ημερών, εκτελεί άψογα την άσκηση αυτή, του δυσκολεύουμε λίγο την εργασία, κάνοντας, κατά το τράβηγμα του νεκρού ζώου, μερικά ζικ-ζακ και διασταυρώσεις του ίχνους.
Υπάρχει περίπτωση ένας σκύλος, που ακολουθεί στην ολοκλήρωση της άσκησης αυτής ελεύθερος το ίχνος, να προχωρά με μεγαλύτερη ταχύτητα και πάνω στη φόρα του να ξεπεράσει το πεσμένο νεκρό θήραμα και να ακολουθήσει το ίχνος του οδηγού του ή, κατά τις εξετάσεις του κριτή που είναι κρυμμένος εκεί κοντά, να βρει το ταλαιπωρημένο θήραμα και να το απορτάρει μέχρι την αφετηρία του ίχνους σωστά. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν θεωρείται λάθος, ούτε μειώνεται η βαθμολογία, διότι το κύριο ζητούμενο στην άσκηση αυτή είναι το σταθερό απορτάρισμα από μακρινή απόσταση.
Οι κανονισμοί
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς, το μήκος ενός τεχνητού ίχνους για πτερωτό θήραμα είναι γύρω στα 150 μ., ενώ για τριχωτό από 250-400 μ. Οι ίδιοι, επίσης, κανονισμοί ορίζουν ότι ένας σκύλος επιτρέπεται να δοκιμάσει μόνο τρεις φορές να εκτελέσει την άσκηση αυτή και αν δεν το επιτύχει, απορρίπτεται.
Όσον αφορά τη συνήθεια των κυνηγών να πετούν μακριά κάποιο αντικείμενο, για να τους το φέρει ο σκύλος τους, αυτό επιτρέπεται να γίνεται μόνο με τους τέλεια εκπαιδευμένους έμπειρους σκύλους. Και σε αυτή τη περίπτωση, κάνουμε πάντοτε ολοκληρωμένη την άσκηση. Βάζουμε το σκύλο μας στη στάση “ΖΙΤΣ” ή ακόμα και “ΝΤΑΟΥΝ”, πετάμε το αντικείμενο και ο σκύλος μας πηγαίνει να το φέρει μόνο κατόπιν του δικού μας παραγγέλματος “ΑΠΟΡΤ”.
Διαφορετικά, όλη η εκπαίδευση, που κάναμε με τόσο κόπο, καταστρέφεται. Μπορούμε, μάλιστα, να πούμε ότι με αυτές τις προϋποθέσεις εκτέλεσης, η συγκεκριμένη άσκηση αποτελεί ευχάριστη απασχόληση ενός κυνηγετικού σκύλου.
Το απορτάρισμα από το νερό
Ο σκύλος που θέλει να έχει αξιώσεις διακρίσεων, τόσο στο κυνήγι όσο και στις εξετάσεις κυνηγετικής ικανότητας, πρέπει να αρχίσει να μαθαίνει το απορτάρισμα από το νερό. Βασική προϋπόθεση να ξέρει να κολυμπά σωστά, δηλαδή, να γλιστρά αθόρυβα μέσα στο νερό, με τεντωμένο σε ευθεία γραμμή το σώμα του και να ελίσσεται ήρεμα, δεξιά και αριστερά. Πολλοί σκύλοι, από μικροί, μπαίνουν στο νερό και κολυμπούν άφοβα με το σωστό τρόπο από μόνοι τους, ενώ κάποιοι άλλοι, αν τους βάλεις στο νερό, πλατσουρίζουν με θόρυβο και προχωρούν σε όρθια σχεδόν στάση. Και αυτοί, όμως, οι σκύλοι πρέπει να μάθουν ή να συνηθίσουν να κολυμπούν σωστά.
Συνήθως, ο σκύλος που κολυμπά πλατσουρίζοντας με θόρυβο στο νερό, το κάνει από φόβο. Είτε επειδή είναι από τη φύση του φοβητσιάρης, είτε επειδή εμείς το φοβίσαμε, ρίχνοντάς τον κατευθείαν στα βαθιά. Πάντως, ο καλύτερος και ευκολότερος τρόπος να μάθει ένας νεαρός σκύλος σωστό κολύμπι είναι να ακολουθήσει έναν άλλο έμπειρο σκύλο. Αν δεν έχουμε την ευκαιρία αυτή, εκμεταλλευόμαστε τους καλοκαιρινούς μήνες και πηγαίνουμε μαζί με το σκύλο μας για κολύμπι.
Στην αρχή παίζουμε στα ρηχά, εκεί που ο σκύλος πατά και, σιγά-σιγά παίζοντας, πηγαίνουμε όλο και βαθύτερα, έως το σημείο που εμείς πατάμε, ενώ ο σκύλος πρέπει να κολυμπήσει. Μόλις κολυμπήσει λίγα μέτρα, πηγαίνουμε προς τη στεριά και τον παρασύρουμε και αυτόν να βγει έξω. Ύστερα επαναλαμβάνουμε την άσκηση δύο ή τρεις φορές -όχι περισσότερο- για να μην αντιπαθήσει ο σκύλος το κολύμπι. Αυτό ισχύει για τα κουτάβια που είναι 4 ή 6 μηνών.
Πολλοί κυνηγοί, όταν ο σκύλος τους αρχίζει να κολυμπά, τον μαθαίνουν να “σαλτάρει” από τη στεριά στο νερό. Αυτή είναι μια πολύ κακή και επικίνδυνη συνήθεια, για δύο λόγους: ένας τέτοιος σκύλος βαθμολογείται πολύ χαμηλά στις εξετάσεις, ενώ στα νερά μιας λίμνης, ενός βάλτου ή ενός ποταμού υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι κάτω από το νερό, όπως κομμένα μυτερά καλάμια, και ο σκύλος μπορεί να τραυματιστεί σοβαρά.
Την εξάσκηση του σκύλου να απορτάρει ένα αντικείμενο από το νερό την αρχίζουμε μόνο όταν ο σκύλος μας έχει μάθει να εκτελεί άψογα όλες τις φάσεις του απορταρίσματος στη στεριά και να εκτελεί τέλεια όλες τις ασκήσεις πειθάρχησης, τις οποίες έχουμε ήδη περιγράψει.
Οι 4 βασικοί κανόνες της εκπαίδευσης
Ο βασικότερος παράγοντας στην εκπαίδευση του σκύλου μας είναι η γνώση του χαρακτήρα και της ψυχολογίας του. Πρέπει πάντα να παρατηρούμε τη συμπεριφορά του και να μελετάμε τις αντιδράσεις του, για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μια αμοιβαία σχέση εμπιστοσύνης και φιλίας. Στις ασκήσεις εκπαίδευσης θα πρέπει να έχουμε τους παρακάτω κανόνες:
1. Ολοκληρώνουμε πάντα μια άσκηση και μετά πάμε στην επόμενη.
2. Αν αποτύχουμε σε μια άσκηση, την επαναλαμβάνουμε περιοδικά.
3. Δεν φωνάζουμε άγρια και δεν χτυπάμε ποτέ το σκύλο.
4. Πάντα, μετά από την εκτέλεση κάθε άσκησης, ασχέτως αν ο σκύλος τα κατάφερε καλά ή όχι, τον ανταμείβουμε με χάδια και γλυκόλογα.
Η σημασία τού να “σκέφτεσαι σαν σκύλος”
Από τον απλό ερασιτέχνη, που έχει την ικανότητα να μάθει σωστά στο σκύλο του τα στοιχειώδη, μέχρι και τον επιτυχημένο επαγγελματία εκπαιδευτή, πρέπει να υπάρχει ένα βασικό χαρακτηριστικό: το ταλέντο να βλέπει τα πράγματα από την άποψη που τα βλέπει ο σκύλος. Δηλαδή, να προσπαθήσει να καταλάβει πώς σκέφτεται ο σκύλος.
Η παλιά μέθοδος εκπαίδευσης, με σκληρότητα, εξαναγκασμό και αδιαφορία, είχε μικρό ποσοστό επιτυχίας, γιατί δεν λάμβανε υπόψη την ευαισθησία του χαρακτήρα του σκύλου και δεν έδινε καμία σημασία στη “σκυλίσια” ψυχολογία. Ένα από τα πλέον συνηθισμένα σφάλματα που κάνουμε είναι να πιστεύουμε ότι ο σκύλος έχει περισσότερη λογική απ’ ότι πραγματικά έχει. Έτσι, πολλές φορές, τιμωρούμε ένα σκύλο για λόγους που, ενώ είναι απόλυτα αντιληπτοί σε εμάς, εκείνο το κακόμοιρο προσπαθεί με πανικό να καταλάβει τι θέλουμε να του πούμε.
Η εκπαίδευση του σκύλου δεν είναι τίποτα δύσκολο και απίθανο. Θέλει, όμως, χρόνο και επιμονή. Πολύ συχνά, όταν κάτι πάει στραβά στην εκπαίδευση, είναι λάθος του εκπαιδευτή και όχι του εκπαιδευόμενου. Είναι πολύ εύκολο να δώσουμε στο σκύλο μια τελείως λανθασμένη εντύπωση για το τι πρέπει να κάνει, με αποτέλεσμα να κουραστούμε, δημιουργώντας πλήρη σύγχυση στο σκύλο.
