Ο ντορός και τα μυστικά του, αποτελούν αντικείμενο συζήτησης για ολόκληρες γενιές κυνηγών και, απ’ ότι φαίνεται, όσο θα υπάρχει κυνήγι, θα συνεχίζει να υποκινεί χιλιάδες ακόμη συζητήσεις, βασισμένες σε άλλες τόσες θεωρίες.

Και έτσι, η πλήξη δεν θα βασανίζει τις βραδιές γύρω από τη φωτιά, μ’ ένα ποτήρι στο χέρι… Το «μαγικό μονοπάτι» που οδηγεί τον σκύλο στο θήραμα, είναι ένας άστατος σύμβουλος. Ποιά είναι, όμως, τα τρία μυστικά «οχήματα» του ντορού, που θα σας μεταφέρουν στο τριχωτό ή στο φτερωτό θήραμα; Πότε μπορείτε να βασίζεστε σ’ αυτόν και πότε μπορεί να σας ξεγελάσει;

Το «μαγικό μονοπάτι» είναι στρωμένο με παγίδες και μυστικά περάσματα. Πριν περιπλανηθούμε σ’ αυτό το «μαγικό μονοπάτι», καλό είναι να δούμε από κοντά τις έννοιες του «ντορού» και της «αναθυμίασης».

Ντορός, είναι τα ίχνη που αφήνουν τα διάφορα θηράματα -κυρίως τριχωτά- σε συνδυασμό με την οσμή που προέρχεται από την έκκριση υγρού συγκεκριμένων αδένων του σώματός τους. Πολλές φορές, στο ντορό συμπεριλαμβάνεται και η οσμή από τα περιττώματά τους. Με τον ντορό συγγενεύει στενά και η εκπομπή οσμής από το ίδιο το σώμα του θηράματος, υπό την έννοια της αναθυμίασης.

Με λίγα λόγια, είναι δύο αιτίες «κλειδιά», που ερεθίζουν την ευαίσθητη όσφρηση των κυνηγόσκυλων, από τα οποία ο κυνηγός απαιτεί το γρήγορο και σωστό εντοπισμό των θηραμάτων. Γενικά, μόνο όσοι κυνηγούν με σκύλους δίωξης, ενδιαφέρονται για το ντορό και τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει στην καλή εξέλιξη του κυνηγίου. Στην πραγματικότητα, το θέμα ενδιαφέρει όλους όσους χρησιμοποιούν κυνηγετικό σκύλο. Πώς ακριβώς λειτουργεί ο ντορός όμως;

Στην ουσία είναι ένα «μονοπάτι» από μόρια, που μεταφέρουν τη μυρωδιά και που αιωρούνται ή «κολλούν» στη βλάστηση, μετά το πέρασμα ενός θηράματος. Για να είναι τέλειο το μονοπάτι που θα οδηγήσει τον σκύλο μέχρι το θήραμα, πρέπει να είναι έντονο και διαρκές. Γι’ αυτό, η ποιότητά του εξαρτάται από την ιδιομορφία του κυνηγότοπου, τις μετεωρολογικές συνθήκες και τον χρόνο που έχει μεσολαβήσει ανάμεσα στο πέρασμα του θηράματος και στην έρευνα του σκύλου. Χωρίς αμφιβολία, τα στοιχεία που επιφέρουν τις μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις είναι η υγρασία, η θερμοκρασία και ο άνεμος.

Τα τρία «οχήματα» του ντορού
Ο άνεμος παρασύρει το «νέφος» των μορίων που μεταφέρουν τη μυρωδιά. Αν είναι κανονικής έντασης και φυσά συνέχεια προς την ίδια φορά, ο ντορός μετατοπίζεται σε σχέση με το αρχικό πέρασμα του ζώου.

Όμως, μπορεί να παραμείνει το ίδιο καλός και αργότερα. Γι’ αυτό τον λόγο προσπαθούμε να βάζουμε τους σκύλους φέρμας να κυνηγούν κόντρα στον άνεμο, ώστε να μπορούν να πάρουν την αναθυμίαση από μακριά και να μπλοκάρουν το θήραμά τους σε καλή απόσταση. Με μη ευνοϊκό άνεμο, ο σκύλος δείχνει αδιαφορία, γιατί θα χρειαστεί να φθάσει πολύ κοντά στο πουλί προτού μπορέσει να πάρει την αναθυμίασή του.

Ο άνεμος που στροβιλίζεται είναι ο χειρότερος, γιατί σκορπά τη μυρωδιά σε μικρά κομμάτια προς όλες τις κατευθύνσεις. Το σκυλί έχει μυρωδιές, αλλά δεν μπορεί να “ξανανέβει” στο ντορό, γιατί δεν έχει καμία συνοχή. Η θερμοκρασία είναι ένας άλλος αξιοσημείωτος παράγοντας, που σε κάθε περίπτωση εξαρτάται από την ποιότητα του ντορού και τη δεκτικότητα του σκύλου να πάρει την αναθυμίαση.

Όσο περισσότερη ζέστη κάνει, τόσο περισσότερο τα μόρια έχουν την τάση να είναι πτητικά, να ανεβαίνουν ψηλά στον αέρα και να σχηματίζουν, σύμφωνα με τους ειδικούς, ένα κώνο. Η κορυφή του είναι στο επίπεδο του εδάφους, και διευρύνεται προς τα πάνω ανάλογα με την αύξηση της θερμοκρασίας.

Όσο πιο ευρύς είναι αυτός ο κώνος, τόσο λιγότερα είναι τα μόρια της οσμής ανά κυβικό δεκατόμετρο.
Ο ντορός υπάρχει, αλλά είναι εξαιρετικά αραιός και παροδικός, και γι’ αυτό οι σκύλοι που δεν είναι μαθημένοι, δεν μπορούν να τον παρακολουθήσουν. Σε συνθήκες καύσωνα, το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και πιο έμπειροι σκύλοι, κυρίως γιατί η φυσιολογική τους αντίληψη εμποδίζεται από το λαχάνιασμα που χρειάζεται για τη σωστή τους αναπνοή.

Η υγρασία διατηρεί τον ντορό
Η υγρασία επιδρά όσο και η θερμοκρασία, και τα φαινόμενα που προκαλεί, είναι ανάλογα με το επίπεδό της. Με ξηρό καιρό, τα μόρια της οσμής είναι αρκετά πτητικά και αιωρούνται, πράγμα που συμβαίνει εντονότερα αν κάνει ζέστη. Με υγρό καιρό, αντίθετα, τα μόρια κολλούν στο έδαφος και μάλιστα κρύβονται κάτω από τη βλάστηση.

Και εδώ, οι απότομες μεταβολές, είναι αναμφίβολα οι χειρότερες: ο υγρός καιρός χωρίς άνεμο, δίνει ντορό κολλημένο στο έδαφος, αλλά ποιοτικά, ώστε ένας σκύλος που δουλεύει με τη μύτη στο έδαφος -όπως ο Ιχνηλάτης- να μπορεί να τον ξαναπάρει χωρίς μεγάλο πρόβλημα.

Αντίθετα, οι ξαφνικές μπόρες, ξεπλένουν τον ντορό και τον διαμορφώνουν σε ένα μονοπάτι από «στίγματα», ζώνες όπου τα μόρια της οσμής διεισδύουν μέσα στη βλάστηση, ακόμη και μέσα στο έδαφος. Η φύση του εδάφους επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα του ντορού, γιατί κάθε τύπος εδάφους συγκεντρώνει έναν ορισμένο αριθμό παραμέτρων, κατά τρόπο που διαφέρει ανάλογα με την εποχή που γίνεται το κυνήγι.

Στο Νότο, υπάρχει μεγαλύτερη ξηρασία και πιο υψηλή θερμοκρασία, ενώ στο Βορρά η μέτρηση της υγρασίας είναι σημαντική σε όλη τη διάρκεια του έτους. Ταυτόχρονα, όσο περισσότερος χρόνος έχει μεσολαβήσει ανάμεσα στο πέρασμα του ζώου και στη στιγμή που ο σκύλος “πιάνει” την αναθυμίαση, τόσο περισσότερα μόρια θα σκορπίσουν στον άνεμο, θα ξεπλυθούν από τη βροχή ή θα διαλυθούν από τη ζέστη.

Όταν ένας σκύλος φέρμας “ξανανεβαίνει” σε μια αναθυμίαση επί εκατοντάδες μέτρα, ένας σκύλος δίωξης με καλή προσέγγιση, θα δουλέψει έναν ντορό πολλών ωρών επί χιλιόμετρα, για να παρακολουθήσει όλη τη διαδρομή που έχει τρέξει ένα αγριογούρουνο μέσα σε μία νύχτα. Γι’ αυτό τον λόγο φυσικά, τα προβλήματα του ντορού αντιμετωπίζονται πιο εύκολα στον «κόσμο» του σκύλου δίωξης ή του σκύλου «αίματος», παρά στον «κόσμο» του σκύλου φέρμας ή επαναφοράς.

Η γνώση του κυνηγότοπου είναι ατού
Όλοι αυτοί οι παράγοντες, από τους οποίους εξαρτάται ο ντορός, τονίζονται ή ελαχιστοποιούνται από τον ίδιο τον σκύλο, από την ικανότητα της μύτης του, από την εξοικείωση με τις ιδιομορφίες κάθε κυνηγότοπου και από τον τρόπο εργασίας.

Είναι σαφές ότι, όσο καλύτερη μύτη έχει ένας σκύλος, τόσο λιγότερο υπόκειται στους νόμους της μεταβολής του ντορού.
Όμως, η γνώση του κυνηγότοπου είναι πρωταρχικός παράγοντας για την καλή εργασία του σκύλου. Μία συγκεκριμένη ένταση αναθυμίασης, μπορεί να σημαίνει για το σκύλο είτε ότι το θήραμα είναι πολύ μακριά, είτε ότι πέρασε πριν από λίγο ή ότι είναι εκεί, σε απόσταση μόλις λίγων μέτρων.

Ένας σκύλος δίωξης που έχει συνηθίσει να δουλεύει σε υγρό έδαφος και με θερμοκρασίες αρκετά δροσερές, αν αφεθεί με καύσωνα σε έναν πολύ ξηρό κυνηγότοπο, θα αντιληφθεί με μεγαλύτερη βεβαιότητα την αναθυμίαση του ντορού του αγριογούρουνου που θα συναντήσει.
Όμως, η ένταση είναι τόσο αμυδρή, που δεν θα τον κάνει να αντιδράσει, γιατί θα του φαίνεται ότι το ζώο πέρασε πριν από τουλάχιστον δύο ημέρες.

Αντίθετα, ο σκύλος που κυνηγά σε μέρη που έχει συνηθίσει, ξέρει ότι, έστω κι αν η μυρωδιά δεν είναι έντονη, το θήραμα μπορεί να έχει περάσει πρόσφατα, κι έτσι θα κυνηγήσει το συγκεκριμένο ντορό. Το ίδιο ισχύει και για το σκύλο φέρμας.